در دنیای ارتباطات دیجیتال و زیرساخت‌های VoIP سازمانی، مدیریت تماس‌ها و سیگنالینگ یکی از بخش‌های حیاتی سیستم‌های مخابراتی است. در این میان، تجهیزاتی مانند SBC (Session Border Controller) برای ایمن‌سازی و کنترل جریان سیگنال و رسانه در شبکه‌های VoIP نقش کلیدی دارند، اما در این مقاله تمرکز ما روی پروتکل سیگنالینگ SCCP است که به طور خاص در تجهیزات سیسکو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر با تجهیزات شبکه سیسکو کار کرده باشید، احتمالاً نام SCCP یا همان Skinny Client Control Protocol را شنیده‌اید. این پروتکل یکی از کلیدی‌ترین فناوری‌های اختصاصی سیسکو برای مدیریت تماس‌های صوتی در محیط‌های شرکتی است.
در این مقاله به‌صورت کامل با SCCP آشنا شده و کاربردها، ساختار، مزایا، تفاوت آن با سایر پروتکل‌ها و نحوه عملکرد آن در تماس‌های VoIP را بررسی می‌کنیم.
SCCP چیست؟
SCCP (Skinny Client Control Protocol) یک پروتکل اختصاصی از شرکت Cisco Systems است که برای کنترل ارتباطات صوتی بین تجهیزات کلاینت (مانند تلفن‌هایIP) و سرورهای مدیریت تماس(مانند CUCM یا Cisco Unified Communications Manager) طراحی شده است.
SCCP به عنوان یک پروتکل سیگنالینگ سبک (Lightweight Signaling Protocol) شناخته می‌شود که از طریق پشته پروتکلی TCP/IP کار کرده و ارتباط بین تلفن‌های IP و سرور را کنترل می‌نماید.
چه تجهیزاتی از SCCP استفاده می‌کنند؟
- تلفن‌های IP سری 7900 سیسکو
- نرم‌افزار تلفن نرم‌افزاری Cisco IP Communicator
- سرورهای ارتباطی مانند CUCM
- سیستم‌های پیام‌گیر صوتی Cisco Unity
تفاوت SCCP با سایر پروتکل‌ها
ممکن است با شنیدن نام SCCP، به یاد پروتکل دیگری با همین مخفف بیفتید: Signaling Connection Control Part که بخشی از سیستم سیگنالینگ شماره ۷ (SS7) در شبکه‌های مخابرات سنتی است. باید توجه داشته باشید که این دو پروتکل کاملاً متفاوتند:
| ویژگی | SCCP(Cisco) | SCCP(SS7) |
| کاربرد | ارتباطات VoIP در شبکه TCP/IP | سیستم‌های تلفنی سنتی |
| تولیدکننده | Cisco Systems | ITU-T |
| نوع | پروتکل سیگنالینگ اختصاصی | پروتکل مخابراتی عمومی |
نقش SCCP در تماس‌های VoIP
در یک تماس VoIP، وظیفه انتقال صوت با پروتکلی به نام RTP (Real-Time Transport Protocol) می‌باشد. اما آنچه تماس را شروع/مدیریت کرده و پایان می‌دهد، پروتکل سیگنالینگ مانند SCCP است.
عملکرد SCCP به طور خلاصه
- ثبت‌نام تلفن IP در سرور (Registration)
- دریافت فرامین کنترلی از سرور (مانند روشن کردن زنگ، نمایش پیام روی صفحه)
- ارسال وضعیت‌های تماس به سرور (برداشتن گوشی، فشردن دکمه‌ها، شماره‌گیری)
- پایان تماس و قطع ارتباط
بر خلاف بسیاری از پروتکل‌های VoIP مانند SIP یا H.323 که ساختار پیچیده‌تری دارند، SCCP طراحی ساده‌ای داشته و نیازمند منابع پردازشی کمی است. این موضوع باعث شده SCCP گزینه‌ای بهینه برای سخت‌افزارهای تلفنی با قدرت پردازش محدود باشد.
ساختار پیام‌ها در SCCP
یکی از ویژگی‌های بارز SCCP، ساختار ساده و قابل درک پیام‌های آن است. هر پیام دارای شناسه‌ای خاص (Message ID) و هدر مشخصی است که نشان می‌دهد پیام مربوط به چه رویدادی می‌باشد.
نمونه‌ای از جریان تماس:
IP Phone: StationInit: گوشی برداشته شده
Server: StationD: زنگ را فعال کن
Server: StationD: پیام “شماره‌گیری کنید” را نمایش بده
IP Phone: StationInit: رقم اول شماره وارد شده : 4
IP Phone: StationInit: رقم دوم شماره : 7
…
IP Phone: StationInitتماس پایان یافت :
معرفی چند Message ID پرکاربرد در SCCP
| Message ID | عملیات |
| 0x0000 | Keep Alive – پیام سرور برای حفظ ارتباط پس از ثبت‌نام |
| 0x0001 | Station Register – درخواست ثبت‌نام تلفن در سرور |
| 0x0002 | Station IP Port – اعلام پورت RTP توسط کلاینت |
| 0x0006 | Station Off Hook – گوشی برداشته شده |
| 0x0082 | Start Tone – فعال‌سازی زنگ یا بوق |
| 0x0099 | Display Text – نمایش متن روی صفحه(مانند شماره‌گیری کنید) |
| 0x0027 | Soft Key Event – رویداد کلید نرم‌افزاری(شروع یا پایان تماس) |
| 0x0107 | Connection Stats Request – درخواست آمار اتصال(جایگزین RTCP) |
این طراحی باعث می‌شود که ردیابی تماس‌ها و عیب‌یابی شبکه با استفاده از لاگ‌های SCCP بسیار ساده‌تر از پروتکل‌های مشابه باشد.
SCCP چگونه با RTP کار می‌کند؟
SCCP فقط نقش کنترلی دارد و مسئول انتقال صوت نیست. داده‌های صوتی از طریق RTP بین تلفن و مقصد منتقل می‌شود. نکته مهم این است که SCCP برخلاف بسیاری از پروتکل‌های دیگر، از RTCP برای کنترل کیفیت تماس استفاده نمی‌کند. درعوض، SCCP دارای پیام‌های مخصوص آمارگیری و نظارت بر تماس است که اطلاعاتی مانند:
- تأخیر (Delay)
- از دست‌دادن بسته‌ها (Packet Loss)
- مقدار Jitter
- تعداد بسته‌های دریافت و ارسال‌شده
را برای تحلیل وضعیت تماس فراهم می‌کند.
پشتیبانی سایر شرکت‌ها از SCCP
گرچه SCCP یک پروتکل اختصاصی سیسکو است، برخی شرکت‌های دیگر نیز به دلیل گستردگی کاربرد آن، پشتیبانی از SCCP را در محصولات خود گنجانده‌اند از جمله:
- Digium – سازنده تجهیزات Asterisk
- SocketIP – ارائه دهنده راهکارهای SIP/SCCP
- Symbol Technologies – تولیدکننده تجهیزات بی‌سیم و تلفن‌های IP
این موضوع نشان می‌دهد که SCCP از نظر صنعتی نیز جایگاه قابل‌توجهی دارد.
مزایا و معایب SCCP
مزایا:
- ساختار ساده و کم‌حجم
- مصرف پایین منابع پردازشی
- مناسب برای شبکه‌های داخلی بزرگ
- قابلیت عیب‌یابی آسان از طریق لاگ‌ها
- ارتباط کامل و دقیق با CUCM
معایب:
- انحصاری بودن(وابستگی به Cisco)
- عدم تطابق با استانداردهای باز مانند SIP
- انعطاف‌پذیری کمتر در محیط‌های غیرسیسکویی
جمع‌بندی
پروتکل SCCP یکی از اجزای مهم در معماری VoIP شرکت سیسکو است. با ساختار ساده اما کارآمد، این پروتکل امکان برقراری و کنترل تماس‌های صوتی در سطح سازمانی را فراهم می‌سازد؛ آشنایی با عملکرد آن برای مهندسان شبکه، به‌ویژه آن‌هایی که با CUCM یا تلفن‌های IP سیسکو سروکار دارند، ضروری است. همچنین دانش نسبت به تجهیزاتی مانند SBC ، که امنیت سیگنالینگ و مدیا را در نقطهٔ مرزی شبکه تضمین می‌کند، می‌تواند در پیاده‌سازی‌های پیشرفته VoIP به شما کمک شایانی کند.
اگر در حال راه‌اندازی یا مدیریت یک شبکه VoIP مبتنی بر تجهیزات سیسکو هستید، درک دقیق عملکرد SCCP به شما کمک می‌کند تا تماس‌ها را بهتر کنترل، پیکربندی و عیب‌یابی کنید.